Aby ułatwić Ci prostsze rozeznanie w tej dziedzinie, przygotowałem krótki przewodnik po najpopularniejszych typach drukarek służących do wydruku etykiet przeznaczonych do identyfikacji i oznaczeń m.in. przewodów, patchcordów, etc. Wybranie właściwej drukarki i znajomość różnic pomiędzy nimi jest naprawdę bardzo istotna w wyborze odpowiedniego urządzenia – warto więc co nieco o nich wiedzieć.
Żeby móc prawidłowo rozróżnić te drukarki należy najpierw zrozumieć, jak działa kalka kopiująca (według Wikipedii – był to papier powleczony z jednej strony tuszem lub pigmentem zmieszanym z woskiem. Służył do jednoczesnego sporządzania wielu kopii tekstu podczas jego pisania – ile kalek tyle kopi). W latach 90′ była wykorzystywana do kopiowania faktur i innych dokumentów rachunkowych, gdyż wtedy stosowane były tylko drukarki igłowe, które działały podobnie jak drukarki termiczne, o których zaraz. Dla mnie oraz części moich znajomych kalka kopiująca służyła do przerysowywania komiksów (m.in. Asteriksa). Mam do tej pory ten komiks i wiele innych z tamtych lat w dużo lepszym stanie.
Cały proces kopiowania był dość banalny, ale wymagał uwagi. Wystarczyło podłożyć kalkę kopiującą (śliska strona) pod kartkę przeznaczoną do kopiowania i na sam dół położyć kartkę, na którą miał być skopiowany obraz. Następnie odrysować kontury bądź napisać tekst. Położenie kalki kopiującej na złej stronie powodowało odbicie kopiowanego obiektu na oryginalnej kartce. Wydruk w drukarce termo transferowej odbywa się na podobnej zasadzie, szczegółowo omówię ten proces poniżej.
Świat drukarek atramentowych lub laserowych jest każdemu doskonale znany i wszyscy dobrze znają procesy, jakie w nich zachodzą. Elementami eksploatacyjnymi są tonery lub tusze. Ale jeśli chodzi o wydruk etykiet, oznakowań przewodów lub ich identyfikację to już nie jest tak prosto. Drukarki, wykorzystywane do drukowania etykiet różnią się przede wszystkim sposobem wydruku. Wyróżnia się dwa główne typy takich drukarek:
termiczne;
termo transferowe.
W tym artykule dowiesz się o ogólnej zasadzie działania tych drukarek. Później dużo łatwiej będzie Ci rozróżnić te dwa typy drukarek. Bo sposób wydruku jest podobny.
Zacznijmy od drukarek termicznych
Najprostszym i najbardziej powszechnym typem drukarek do wydruku etykiet są drukarki termiczne. Jak sama nazwa wskazuje, drukarka termiczna związana jest z temperaturą. Drukarki termiczne wymagają specjalnego papieru termicznego, który robi się czarny pod wpływem ciepła – używane przez nas paragony są właśnie drukowane na papierze tego typu (można przeprowadzić eksperyment, podgrzanie paragonu od spodu powoduje jego ściemnienie). Papier termiczny i zwykły papier wyglądają tak samo. Nie można ich odróżnić bez wykonania testu na drukarce. Drukarki termiczne obsługują tylko etykiety termiczne.
Ten typ urządzeń wykorzystuje głowicę termiczną, na której znajduję się matryca sterowana mikroprocesorem. Matryca pokryta jest igłami, które wskutek odpowiedniego podgrzewania w momencie wydruku pozostawiają wypalone elementy na etykiecie.
Papier termiczny z zewnątrz nie wyróżnia się niczym nadzwyczajnym. Poza właściwościami, które aktywują się pod wpływem temperatury. Czary. Jedynym kolorem wydruku, jaki można uzyskać z wydruku termicznego jest kolor: czarny.
Zaletą drukarek termicznych jest:
szybkość wydruku;
niski koszt eksploatacji;
cicha praca.
Wadą zaś:
zanikanie druku, szczególnie pod wpływem działania długotrwałego światła słonecznego UV, wysokiej temperatury (powyżej 150°C) lub wilgoci.
krótka trwałość – wydruk z czasem potrafi wyblaknąć.
Drukarki termo transferowe
W przypadku wydruków termo transferowych jest podobnie do wcześniej wspomnianej kalki kopiującej. Urządzenia nie wymagają specjalnego papieru, można wydrukować na papierze samoprzylepnym lub wykonanym z różnych tworzyw, np. nylonu, poliestru, winylu, polimeru. Wydruk powstaje poprzez podgrzanie taśmy barwiącej, zwanej też folią do etykiet. W wyniku czego barwnik znajdujący się na mokrej stronie taśmy zostaje przyklejony do materiału/tworzywa, na którym następuje drukowanie.
Taśmy termotransferowe
Jednokolorowy wydruk w tych drukarkach uzależniony jest od koloru stosowanej taśmy drukującej. Taśmy dzielą się na:
taśmy termo transferowe hybrydowe (ang. hybrid thermal transfer ribbon);
taśmy termo transferowe żywiczne (ang. resin thermal transfer ribbon) – przeznaczone są do zadań specjalnych, stosowane z etykietami narażonymi na ścieranie/rozmazanie/zadrapania i inne czynniki chemiczne lub zewnętrzne typu wilgoć i temperatura, wydruki z etykietami z tworzyw sztucznych: Polietylen (PE), Polipropylen (PP), PVC;
taśmy woskowe (ang. wax thermal transfer ribbon) – posiadają dość niską temperaturę topnienia, przez co wydruk ma ograniczoną odporność na ścieranie. Pomimo to zapewniają wysoką jakość wydruku.
Przeciętna rozdzielczość generowanych obrazów/druku tych drukarek wynosi 200-300 dpi (czyli 8-12 punktów/mm) (wskaźnik dpi odpowiada za liczbę punktów przypadających na 1 cal (2.54cm) wydruku, wskaźnik opisuje jakość drukowanych szczegółów obrazu/napisu).
Zaletą tego typu drukarek jest:
wydruk jest bardzo trwały, odporny na wysokie temperatury (nie ciemnieje pod wpływem UV, jak w termicznym) przez co mogą być stosowane w trudnych warunkach;
większy format wydruku;
zróżnicowanie kolorystyczne;
wielozadaniowość połączona z wygodą (dot. drukarka stacjonarna).
Wadą druku jest:
większa cena, drukarka wymaga stosowania dodatkowej taśmy barwiącej (zaliczana do eksploatacji) oraz etykiet.
Przykładowe zastosowanie tych wydruków w przemyśle:
jako naklejki na paczki/przesyłki;
etykiety artykułów odzieżowych;
etykiety opisowe na statkach,
etykiety w elektryce i IT;
etykiety w utrzymaniu ruchu;
etykiety w automatyce i robotyce;
etykiety w przemyśle spożywczym;
etykiety w przemyśle chemicznym.
Tak czy inaczej, są to najbardziej skuteczne, ekonomiczne i powszechnie znane metody wydruku etykiet. W kolejnych artykułach poznasz konkretne modele drukarek stacjonarnych i przenośnych firmy Panduit oraz różnego rodzaju etykiet służących do identyfikacji.
Przydatne linki
artykuł o przenośnej drukarce termo transferowej LS8EQ (link);
artykuł o stacjonarnej drukarce termiczno-termo transferowej TDP43ME/E (link).
Certyfikat CPR (ang. Construction Products Regulations)
EURO klasyfikacja, Euroklasa (ang. EuroClass)
Oznakowanie
Firma Panduit jak każde przedsiębiorstwo posiadające w swoim asortymencie przewody skrętkowe jak i światłowody, musi posiadać również certyfikat CPR. Oznaczone to jest w odpowiedni sposób na etykiecie, na kartonie lub szpuli, oraz na powłoce kabla:
na poniższej etykiecie przewodu PUL6AM04WH-CEG z prawej strony począwszy od góry: oznaczenie normy europejskiej CE, numer deklaracji DoP PAN-DOP-CC006, na dole oznaczenie klasy reakcji na ogień „Reaction fire„: Dca-s2,d2,a1.
na powłoce kabla: model PUL6AM04, Euroklasa Dca, rodzaj kabla U/UTP LSZH, norma klasyfikacji IEC 60332-1.
Na poniższym filmie można zobaczyć jak spalają się kable w Euroklasie Dca, a jak w B2ca . Przypominam, że w symbolu kabla firmy Panduit trzecią literką odpowiadającą za tą Euroklasę jest W (PUW6C04).
Oznaczenie trzeciej litery w symbolu Panduit
Odpowiadająca Euro Klasa
L lub Z
Eca lub Dca
Y
Cca
W
B2ca
Broszurka z Panduit odnośnie certyfikatu CPR. Specyfikacja europejskich przewodów dopuszczonych do sprzedaży w Panduit (np. PUY6C04WH-CE ma klasę Ccas1a-d1-a, PSW7004WH-HED ma B2ca-s1a-d1a).
Na początku „trochę” historii
W dniu 21 grudnia 1988r. powstała dyrektywa Rady 89/106/EWG, dotycząca Wyrobów BudowlanychCPD (ang. Continuing Professional Development). Dyrektywa budowlana 89/106/EWG wprowadziła pojęcie „wyrobu budowlanego” w skrócie mówiąca o trwałym związaniu wyrobu z budynkiem lub budowlą inżynierską („wyrób budowlany”oznacza każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych). Dyrektywa Budowlana 89/106/EWGpodawała czas funkcjonowania obiektów budowlanych od chwili wybuchu pożaru. Czas ten jest potrzebny na ewakuację ludzi, przeprowadzenie akcji ratowniczej, bezpieczne odłączenie urządzeń według ustalonych procedur, powstrzymanie rozprzestrzeniania się pożaru. W tym czasie działać muszą również urządzenia i kable (elementy infrastruktury obiektu) odpowiedzialne za podtrzymanie tych funkcji.
W 2006r. kable energetyczne i komunikacyjne stosowane w budownictwie zostały zaakceptowane jako wyroby budowlane oraz określono Euroklasyfikację dotyczącą klas odporności kabli na działanie ognia (2006/751/EC). Dyrektywa obecnie jest nieaktualna, gdyż została zastąpiona rozporządzeniem kwalifikacyjnym z 9 marca 2011r. 305/2011CPR, dotycząca wyrobów budowlanych z wyjątkiem kabli.
W dniu 1 lipca 2016r. opublikowano klasyfikację EU/364/2016 dotycząca reakcji na działanie ognia wszystkich wyrobów budowlanych (w tym kabli). Zmieniony schemat klasyfikacji kabli różni się od tego wydanego w 2006r. (wtedy były klasy: A1, A2, B, C, D, E, F, teraz są: A, B1, B2, C, D, E, F).
Certyfikat CPR (ang. Construction Products Regulations)
Dnia 1 lipca 2017r. uprawomocniła się norma PN-EN 50575:2015-03 pt. Kable i przewody elektroenergetyczne, sterownicze i telekomunikacyjne – kable i przewody do zastosowań ogólnych w obiektach budowlanych o określonej klasie odporności pożarowej. W normie CPR określono wymagania dotyczące właściwości w warunkach działania ognia, metody badań i oceny kabli zasilających, sterowniczych i telekomunikacyjnych stosowanych w obiektach budowlanych o określonej klasie odporności pożarowej.
Konsekwencją wdrożenia dyrektywy CPR jest obowiązek ciążący na producentach okablowania do wystawienia deklaracji właściwości użytkowych DoP (ang. Declaration of Performance) lub krajowej deklaracji własności użytkowej KDWU oraz znakowania wyrobów przeznaczonych do stosowania w budownictwie znakiem CE wg. wymagań z wyżej wymienionego rozporządzenia 305/2011. W przypadku braku europejskiej normy zharmonizowanej lub w przypadku nie wystąpienia o dokument ETA (Europejska Aprobata Techniczna) dyrektywa dopuszcza rozwiązanie krajowe i w tym przypadku na wyrób nanosi się znak B (znak budowlany B). Znak B nanosi się na podstawie zgodności z normą krajową (norma krajowa nie może mieć statusu normy wycofanej) lub krajową aprobatą techniczną (krajowa aprobata techniczna wystawiana jest na okres 5 lat). Ocena zgodności jest możliwa pod warunkiem uprzedniego uzyskania aprobaty technicznej (oznakowanie znakiem budowlanym B). W praktyce producent przed wystawieniem DoP musi przebadać i sklasyfikować produkowane kable wg. normy EN13501-6.
W Polsce ocena zgodności kabli stosowanych w instalacjach przeciwpożarowych z wymaganą klasą reakcji na ogień przedstawia się następująco i dotyczy paru etapów:
badanie;
klasyfikacja wg normy PN-EN 13501-6 (polska wersja normy europejskiej);
krajowa aprobata techniczna;
certyfikat;
oznakowanie;
wystawienie Krajowej Deklaracji DoP;
świadectwo dopuszczenia.
W przypadku zastosowania kabla, który nie został poddany stosownej procedurze zgodności odpowiada zazwyczaj kierownik robót/instalator.
Ponieważ normę CPR stosuje się wyłącznie do kabli zasilających i komunikacyjnych zainstalowanych na stałe w budynkach, kable krosowe i obszaru roboczego są wyłączone z zakresu niniejszej regulacji. Ponadto wszystkie kable wyprodukowaneprzed 1 lipca 2017 r. nie muszą mieć wskazanej europejskiej klasyfikacji CPR i mogą być wprowadzane na rynek i być zainstalowane w dowolnym momencie.
EURO klasyfikacja, Euroklasa (ang. EuroClass)
Istnieje 7 podstawowych Euroklas: Aca, B1ca, B2ca, Cca, Dca, Eca i Fca, przy czym Aca ma najwyższy poziom, a Fca ma najniższy poziom. Euroklasy odnoszą się do kilku norm dotyczących testów pożarowych – w szczególności EN 50399, EN 60332-1-2 i EN ISO 1716. Kable zgodne z Euroklasą Eca spełniają minimalne wymogi normy EN 60332-1-2.
Klasa reakcji na ogień według PN-EN 13501-6 – oznaczenia materiałów budowlanych informujące o zachowaniu materiału w trakcie pożaru. Oznaczenie składa się z czterech elementów: – klasy podstawowej i trzech klas uzupełniających, określających wytwarzanie dymu, płonących kropel oraz kwasowość.
Klasa podstawowa wskazuje czy i w jaki sposób materiał/powłoka przyczynia się do rozwoju pożaru, tzn. jak szybko się pali, ile energii przy tym wydziela, jak łatwo ulega zapaleniu oraz jak wpływa na rozprzestrzenianie się płomienia.
Kryteria dodatkowe dotyczą Euroklas: B1ca, B2ca, Cca, Dca.
Emisja dymu (ang. smoke production) to kryterium dotyczy wyrobów z klas podstawowych. Wydzielanie dużych ilości gęstego dymu przez palące się przewody i kable utrudnia lub niekiedy wręcz uniemożliwia ewakuację i prowadzenie akcji ratowniczo-gaśniczej. Metoda badania ilości wydzielanych dymów polega na pomiarze absorpcji światła przez dym w specjalnej kabinie o objętości 3,5 m3[6, 9]. Układ pomiarowy rejestruje przepuszczalność światła w kabinie. Wynik próby uznaje się za pozytywny, gdy przepuszczalność światłaprzekracza 70%dla pojedynczego kabla lub 60% dla grupy kabli (źródło: Informator techniczny, Technokabel 2007). W niektórych obiektach budowlanych dopuszcza się stosowanie wyłącznie kabli o niskiej emisyjności dymu, oznaczonych LSHF (Low Smoke Halogen Free). Dodatkową cechą kabli bezhalogenowych i o niskiej emisyjności dymów może być, i często jest, niewielkie rozprzestrzenianie płomienia. Kable takie oznacza się HFFR (Halogen Free i Flame Retardant).
s1 – prawie bez dymu, niewielkie ilości dymu, wyrobybezhalogenowe
s1a – spełnione kryterium s1 dodatkowo wartość przepuszczalności światła według normy EN 61034-2> 80%
s1b – spełnione kryterium s1 dodatkowo wartość przepuszczalności światła według normy EN 61034> 60% <80%
s2 – średnia emisja dymu, średnie ilości dymu, wyroby bezhalogenowe
s3 – intensywna emisja dymu, wyroby z gumy/PVC
Topliwość (ang. flaming droplets) oznacza możliwość wytwarzania płonących kropel. Klasa ta dotyczy wyrobów z klas podstawowych B1ca, B2ca, Cca, Dca oraz w ograniczonym zakresie Eca i określa liczbę oraz charakter wytwarzanych pod wpływem pożaru płonących kropli lub cząsteczek mogących powodować rozprzestrzenianie ognia i poparzenia.
d0 – brak płonących kropel, wyroby bezhalogenowe;
d1 – niewiele płonących kropli/cząsteczek (podobne do iskier z płonącego drewna), wyroby z PVC;
d2 – wiele płonących kropli/cząsteczek, które mogą powodować poparzenia skóry lub rozprzestrzenianie się pożaru, wyroby polietylenowe.
Kwasowość (ang. acidity) wyrażana w pHi konduktywność (przewodnictwo prądu (ang. conductivity)) wyrażana w μS/mm (mikro simens) – oznacza, że podczas spalania elementów kabli występuje możliwość wydzielania gazów. Gazy są wynikiem rozkładu materiałów polimerowych. Najgroźniejsze z nich to związki chloru, fluoru i bromu, wchodzące w skład tworzyw sztucznych wykorzystywanych do wytłaczania izolacji, wypełnienia i do powłok kabli oraz przewodów elektroenergetycznych. Najczęściej spotykanym gazem jest chlorowodór, który wydziela się przy spalaniu polichlorku winylu (PVC). Chlorowodór już w małym stężeniu jest szkodliwy dla ludzi – jest żrący i może utrudniać oddychanie (źródło: Sosnowski I.: „Metody badań palności kabli, Elektrosystemy IV”, s. 62-65, 2009). W połączeniu z wilgocią lub wodą z akcji gaśniczej tworzy kwas solny, który powoduje poparzenia skóry ludzi oraz korozję infrastruktury metalowej obiektów budowlanych w obrębie strefy pożaru. Szczególnie niebezpieczny jest dla urządzeń elektronicznych instalowanych w centralach telefonicznych, serwerowniach czy laboratoriach badawczych.
a1 – wynik jest pozytywny jeżeli wartość otrzymanego roztworu wynosi mniej niż 2.5 μS/mm (mikrosimensa/mm) i pH>4.3, wyroby bezhalogenowe;
a2 – mniej od 10 μS/mm i pH>4.3, wyroby bezhalogenowe;
a3 – nie spełnia powyższych kryteriów, wyroby PVC.
Wyroby budowlane po uzyskaniu właściwej sobie klasy ogniowej określanej na podstawie badań i oceny wyników wg norm wspólnych dla wszystkich krajów Unii, powinny być odpowiednio oznaczone na etykiecie.
Oznakowanie
Cały proces certyfikacji i etykietowania jest zdefiniowany w normie EN 50575. Niniejsza norma określa wymogi dotyczące ognioodporności dla kabli trwale zainstalowanych w obiektach budowlanych, umożliwiając podanie Deklaracji Charakterystyk (DoP), aby można było oznaczyć kable znakiem CE(na powłoce lub opakowaniu). Instrukcja oznakowania CE krok po kroku w różnych językach. W skrócie, etykieta powinna zawierać poniższe informacje:
oznakowanie CE;
producenta wyrobu;
opis produktu, klasę reakcji na ogień;
numer instytucji testującej;
deklarację właściwości użytkowych DoP.
W normie EN 50575 udostępniono trzy sposoby poświadczania zgodności w zależności od wymaganej Euroklasy (źródło)
Euro klasa
System poświadczenia zgodności
Komentarz
Aca B1ca B2ca Cca
1+
Badanie przeprowadzają zatwierdzone notyfikowane jednostki, które następnie wydają certyfikat stałości i właściwości użytkowych kabli, ocenę nadzoru oraz ciągłą ocenę fabrycznej kontroli produkcji
Następnie producent wydaje dokumentację typu DoP zgodnie z formatem Euroklasy, np. B2ca-s1a-d1a oraz niezbędne oznaczenia CE
Dca Eca
3
Badanie przeprowadzają zatwierdzone notyfikowane jednostki, które przedstawiają raport techniczny
Następnie producent wydaje dokumentację typu DoP zgodnie z formatem Euroklasy, np. B2ca-s1a-d1a oraz niezbędne oznaczenia CE
Fca
4
Certyfikat wystawia producent sam dla siebie
Główne zasady rozszerzonego stosowania EXAP:
zezwala aby ograniczona liczba kabli należąca do większej „rodziny” kabli została przetestowana ogniowo;
eliminuje potrzebę szerokiego testowania pojedynczych kabli z rodziny kabli, które mają takie same charakterystyki związane z pożarem;
wyniki testów są interpolowane do klasyfikacji – albo częściowo, albo dla całej rodziny kabli;
zmniejszenie kosztów certyfikacji.
Dodatkowo specyfikacja techniczna CLC/TS 50576 definiuje procedurę i zasady tak zwanego rozszerzonego stosowania (EXAP), w wyniku czego wyniki badań dla jednej konstrukcji kablowej można rozszerzyć na inne kable o podobnej konstrukcji. Opisane zasady EXAP odnoszą się do wyników badań EN 50399 zastosowanych do klasyfikacji w Euroklasach B1ca, B2ca, Cca i Dca, dodatkowych klas wytwarzania dymu s1, s2 i s3 oraz płonących kropel/cząstek.
